⬜نظر جیمز درباره روانشناسی دین⬜
دین از حقایقی است که در عرصه های گوناگون انسان حضور جدی دارد.
روان شناسی دینی،یکی از شاخه های دین پژوهی است که با دین ورزی و دین داری ربط و نسبت وثیق دارد.
جیمز.
ویژگی شخصی وی او را به فلسفه کشاند و به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه هاروارد تدریس کرد.نخستین آزمایشگاه روان شناسی را در آمریکا در دانشگاه هاروارد برپا کرد.
⚪️دیدگاه اساسی جیمز درباره دین
1⃣دین پدیده ای همگانی در نوع انسان است و بنابراین نمی تواند نابهنجاری ناشی از بیماری یا هر گونه اختلال روانی دیگر باشد .این در حالی است که ویژگی های نابهنجار در برخی رهبران دینی و پیروانشان وجود دارد.
2⃣حیات دینی و گرایشهای مربوط به آن یکسان نیستند ،بلکه متغییر و گاه متنوع است.عواطف دینی شامل تمایلات شدید اخلاقی و اشکال دیگر ایمان ، احساس گناه و احساس نجات یافتگی ، یگانگی .
با خداوند مظاهر قابل تشخیص ایمان هستند.با وجود این،این حالتها از حیث فراوانی و تکرار در ادیان گوناگون و حتی در یک دین متفاوت اند این حالات در ادیان غیر الهی نیز وجو دارند.
3⃣همه ی ادیان افزون بر تعیین اشکال هدایت و عبادت ،ما را به جهانی متعالی رهنمون می سازد.که با آنچه انسان با حواس ظاهری خود می یابد ،مشابه نیست.یک تدبیر برتر نظم فرازین آن جهان دیگر را اداره می کند و اهداف و اعمال ما را در این عالم تحت تاثیر قرار می دهد.
4⃣جیمز متذکر شد احساس متعالی ، از امری نهانی سرچشمه می گیرد.دانش دوباره آن امر نهانی ضمیر ناهشیار در طول قرنها رشد کرده و جیمز آن را دربای پهناوری از آگاهی غیر قابل بیان می دانست.که فردیت و ذهن هوشیار عصاره و محصول آن هستند.تجربه گسترده از آن است که حواس ظاهری به تنهایی بتواند آن را در بر بگیرد.
5⃣فلسفه جیمز درباره تجزیه و تحلیل باور ،به این نتیجه انجامید که حقیقت یکی از انواع خیر است و باورها باید در معرض آزمون نتایج بخش تا گسترده ترین حد قرار بگیرد.جایی که معیارهای مورد توافق در دسترس نباشد ،ارزیابی نتایج متفاوت خواهد یود.،چنانکه ادیان نیز متفاوت خواهند بود.اما اصولی که در این جا است ،از اصول علمی متفاو.ت نیست.علم نیز اصطلاحات و مقولاتی را ابداع می کند تا بخشهای تجربه را جدا سازد. روابط و نسب را تحقیق کند وسپس خودش را یک گزاره علمی با اشاره به نتایجش ثابت کند.
ویلیام جیمز علم و دین را در اهداف وروش های مشترک و مشابه دانسته ، استفاده از یکی را مانع بودن از دیگری نمی داند .
دین و دانش برای فردی ک بتواند از هردو استفاده کند کلیدی برای باز کردن قفل خزانه جهانند و استفاده از یکی مانع استفاده دیگری نمیشود.
روش جیمز عمدتا بر اساس برسی تجربی است.
او بیشتر بر عواطف وحالت های دینی خود جوش تاکید می کند تا تفسیر ها یا قاعده بندیهای نمادینه شده و متعارف .
جیمز ، ژرف ترین منابع و ابعاد دین را عواطف می داند.
و می گوید:دین از مقوله عواطف است ،نه عقل
و برای ان سه دلیل می اورد.
⚫️دلیل اول
احوال دینی کیفیتی محسوس است و برای فاعل امری بی واسطه به نظر می رسد ،نه نتیجه استنباط و تذکر آگاهانه.
⚫️دلیل دوم
مردم غالبا از براهین عقلی در باب دین متاثر نیستند،عقاید و آموزهای دینی ،نشان دهنده خواستگاه های عمیق تری در احساس و تجربه هستند .اگر تجربه دینی نتوانداعتبار کافی برای عقاید فراهم کند ،احتمالا براهین عقلی قانع کننده نخواهند بود.
⚫️دلیل سوم
جیمز مدعی است مروری بر سنتهای دینی گوناگون ،عقاید و مفاهیم دینی بسیار متنوعی را نشان می دهد ،در حالی که احساسات و سلوکی که منشا و مبنای چنین تنوع عقلانی است ثابت است.
در نتیجه برای درک ویژگی تجربه دینی و وجه مشترک سنتهای گوناگون ،باید احساس و تجربه را بررسی کرد،نه عقاید و تعالیم را.
جیمز می گوید: اگر بخواهید گوهر دین را درک کنید،باید به احساسات و سلوک که عناصر ثابت تر هستند توجه کنید.هسته مشترک همه ادیان که برای آن دلیل اقامه می کنند دو چیز است :احساس این که نقصی در ماست و احساس این که این نقص با ارتباط با یک قدرت برتر که از آن آگاهیم بر طرف می شود.
